ชักแม่น้ำทั้งห้า หมายถึง พูดจาหว่านล้อมยกยอบุญคุณเพื่อขอสิ่งที่ประสงค์

ขยายความ – สำนวนไทยคำว่า ชักแม่น้ำทั้งห้า นิยมใช้กับคนที่พยายามที่จะพูดจาเพื่อหว่านล้อมอีกฝ่ายให้เห็นด้วยกับตน เห็นใจตนเอง เพื่อให้การร้องขอของตนสัมฤทธิ์ผล ตัวอย่างเช้น นายน้อยพยายามชักแม่น้ำทั้งห้าเพื่อให้นายแมนเห็นใจในความลำบากของตน เพื่อให้นายแมนผ่อนผันการชำระค่าเช่าที่ดินทำกิน หรืออีกตัวอย่างหนึ่ง นายนทีพูดจาหว่านล้อมชักแม่น้ำทั้งห้ากับผู้จัดการเพื่อขอขึ้นค่าแรง เป็นต้น

          สำนวนนี้มีที่มาจากวรรณคดีเรื่องมหาชาติ แม่น้ำทั้งห้าคือแม่น้ำสายใหญ่ในอินเดีย ๕ สาย ได้แก่

1. คงคา 

2.ยมุนา (อ่านว่า ยะ-มุ-นา)

3. อจิรวดี (อ่านว่า อะ-จิ-ระ-วะ-ดี) 

4.สรภู (อ่านว่า สอ-ระ-พู)

5. และ มหิ  

          เมื่อชูชกจะกล่าวขอสองกุมารต่อพระเวสสันดร ไม่ทูลขอตรง ๆ แต่นำเอาแม่น้ำทั้งห้ามาเปรียบ ว่าไหลแผ่สาขาเป็นประโยชน์แก่ฝูงชนอย่างไร  ก็เหมือนน้ำพระทัยของพระเวสสันดรอย่างนั้น

ขอบคุณข้อมูลจาก  พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน และ teenza.wordpress.com